دولت درآمد حاصل از صادرات سوخت را صرف بهبود سیستم حمل و نقل کند - مجله اندیشه

با همراهی تور عمان از نگین خاورمیانه مسقط و صلاله دیدن کنید و با زیبایی های خاورمیانه و فرهنگ شیخ نشین ها آشنا شوید .

عبدالحسین همتی، عضو هیئت علمی بخش مهندسی نفت دانشگاه شهید باهنر کرمان در تبادل نظر با خبرنگار دانشگاه خبرنگاران گفت: نفت و گاز از با ارزش ترین مواد در دسترس بشر هستند که می توان آن ها را به پوشاک، رنگ و صد ها ماده مفید دیگر تبدیل کرد؛ در صورتی که نفت را به این مواد باارزش تبدیل کنیم، می توان ارزش آن را به بیش از ده برابر افزایش داد. بدترین نوع استفاده از این ماده با ارزش سوختن آن است.

وی ادامه داد: متاسفانه در کشور ما به دلیل یارانه زیادی که برای محموله های انرژی لحاظ می گردد، قیمت پایین این انرژی های با ارزش ما را به یکی از پر مصرف ترین کشور های دنیا در این زمینه تبدیل نموده است.

همتی اعلام کرد: در گزارشات سال های قبل صندوق بین المللی پول، سرانه مصرف انرژی در ایران به ازای هر نفر بیش از 5 برابر سرانه مصرف کشوری همچون اندونزی، 2 برابر چین و 4 برابر کشور هند بوده است.

این استاد دانشگاه اظهار کرد: از سوی دیگر، این ارزان تر بودن مواد سوختی نسبت به کشور های همسایه، زمینه قاچاق موادی مانند بنزین را به این کشور ها فراهم نموده است. برای کنترل قاچاق بنزین، در سال های گذشته استفاده از کارت سوخت برای همه خودرو ها در ایران اجباری و به هرکدام ظرفیت مشخصی تخصیص داده شد.

وی اعلام کرد: با وجود نقص های این طرح، استفاده از کارت سوخت توانست مصرف بنزین کشور را حدود 10 میلیون لیتر در روز کاهش دهد و برای چندین سال مصرف روزانه بنزین کشور را در حدود 65 میلیون لیتر ثابت نگه دارد.

همتی گفت: در طول این طرح حدود 6 میلیون کارت سوخت غیرقانونی نیز باطل شد. در سالیان اخیر و پس از برداشته شدن طرح کارت سوخت، مصرف روزانه بنزین کشور (به ویژه پس از گران شدن دلار) به شدت افزایش یافت و اکنون مصرف روزانه بنزین کشور در حدود 100 میلیون لیتر است طبیعتا این مقدار افزایش مصرف بنزین به خاطر استفاده مردم نبوده است و بخش قابل توجهی از آن قاچاق شده است.

این عضو هیئت علمی دانشگاه شهید باهنر کرمان مطرح نمود: در بعضی از گزارش ها میزان قاچاق روزانه به بیش از 20 میلیون لیتر بنزین می رسد؛ این در حالی است که ما تا چند سال پیش در بعضی برهه ها روزانه بیش از 10 میلیون لیتر واردات بنزین به کشور داشته ایم.

وی ابراز داشت: بعضی از کارشناسان معتقدند میزان خسارت وارد شده به کشور ناشی از برداشته شدن کارت سوخت در این چند سال حدود 150 هزار میلیارد تومان بوده است، یعنی چیزی در حدود یک سوم بودجه عمومی یک سال کشور.

همتی اظهار کرد: با توجه به شرحات فوق، بازگشت کارت سوخت به کشور لازم است و باید هرچه سریع تر جلوی ضرر و زیان ناشی از حذف کارت سوخت را گرفت البته در اجرای دوباره این طرح مشکلاتی بود و می توانست خیلی بهتر اجرا گردد.

این عضو هیئت علمی دانشگاه شهید باهنر کرمان شرح داد: مشکل اول نحوه اطلاع رسانی آن بود که تا چند روز قبل از اجرای طرح، مسئولان بازگشت کارت سوخت و افزایش قیمت را تکذیب می کردند و به ناگاه به اطلاع مردم رسید که هر خودرو سهمیه ماهانه ای معادل 60 لیتر بنزین با قیمت یک هزار و 500 تومان دارد و بنزین آزاد نیز با قیمت 3 هزار تومن به فروش می رسد در حالی که می بایست مسئولان با مردم شفاف باشند و زیرساخت های لازم را فراهم نمایند و پس از آن قیمت بنزین را افزایش دهند.

وی اعلام کرد: افزایش 50 درصدی قیمت بنزین به صورت سهمیه ای و 200 درصدی به صورت آزاد در جامعه یک شوک و بار روانی جدید ایجاد نموده است و مردم نگرانند که این افزایش قیمت بر روی اجناس دیگر نیز تأثیر بگذارد.

همتی اضافه نمود: دولت ادعا می نماید که جلوی گران شدن قیمت ها به دلیل گران شدن قیمت بنزین را می گیرد، ولی شاید این حرف برای مردم قابل قبول نباشد، زیرا در همین دو سال اخیر دیدند که چگونه افزایش قیمت دلار برروی اجناسی که هیچ ربطی به دلار نداشتند تأثیر گذاشت و دولت نیز نتوانست ان را کنترل کند.

این عضو هیئت علمی دانشگاه شهید باهنر کرمان یادآور شد: البته با یاری مردم شاید بتوان خیلی از این گرانی ها را کنترل کرد و مردم در صورت مشاهده گرانی غیر مجاز می توانند با شماره های 124 و 135 تماس بگیرند و به دولت در کنترل بازار یاری نمایند.

این استاد دانشگاه در ادامه گفت: دلیل مسئولان برای گران کردن بنزین قیمت پایین آن نسبت به سایر نقاط دنیا است، باید توجه داشت که هرچند که بنزین در ایران ارزان است، ولی حقوق و دستمزد افراد نیز بسیار پایین تر از متوسط دنیای است به طور مثال قیمت یک لیتر بنزین در کانادا حدود یک دلار و حداقل دستمزد یک کارگر در یک ساعت 14 دلار است.

وی توضیح داد: یعنی با یک ساعت کار می تواند 14 لیتر بنزین بخرد؛ در حالی که در ایران میزان دریافتی یک کارگر به ازای یک ساعت کار حدود 7 هزار و 500 تومان است که معادل 5 لیتر بنزین سهمیه ای است. به نظر بنده در شرایط فعلی کشور افزایش قیمت بنزین تأثیرات منفی بیشتری خواهد داشت از طرف دیگر، زیرساخت های حمل و نقل عمومی ما در خیلی از نقاط کشور ضعیف است و افراد ترجیح می دهند که از سیستم حمل و نقل عمومی استفاده ننمایند.

همتی متذکر شد: نکته بعدی مصرف بالای بنزین خودور های داخلی است که میزان مصرف بنزین کشور را افزایش می دهند که منجر به مصرف بیشتر بنزین به ازای مسافت طی شده یکسان در ایران نسبت به کشور های دیگر می گردد. به طور خلاصه، نمی توان همه مشکل مصرف زیاد انرژی در کشور را به گردن مردم انداخت.

عضو هیئت علمی بخش مهندسی نفت دانشگاه شهید باهنر کرمان اشکال دیگر این طرح را تخصیص سهمیه بنزین به خودرو دانست و نه فرد؛ و اضافه نمود: به طور مثال، خانواده ای که سه خودرو دارد ماهانه 180 لیتر سهمیه بنزین دارد و خانواده ای که یک خودرو دارد، فقط 60 لیتر سهمیه دارد.

وی ابراز کرد: قیمت واقعی یک لیتر بنزین با محاسبه همه هزینه ها حدود 7 هزار تومان است با این حساب خانواده ای که ماهانه 180 لیتر سهمیه بنزین دارد به میزان 990 هزار تومان از یارانه بیت المال استفاده می نماید در حالی که خانواده ای که 60 لیتر سهمیه بنزین دارد 330 هزار تومان از بیت المال می گیرد.

عضو هیئت علمی دانشگاه شهید باهنر کرمان گفت: باید توجه کرد که حدود نیمی از خانواده های ایرانی خودرو ندارند و عملا حق آن ها ضایع می گردد. همچنین قیمت بنزین آزاد 3 هزار تومان نیز نمی تواند جلوی قاچاق بنزین را بگیرد، زیرا قیمت بنزین در کشور های همسایه به طور میانگین بالای 8 هزار تومان است شاید مناسب تر بود که سهمیه بنزین به ازای هر فرد اختصاص پیدا می کرد و نه خودرو که حقی از کسی ضایع نگردد.

وی ادامه داد: اشکال بعدی این طرح نحوه دادن یارانه جدید به مردم است. به طور مثال به خانواده هایی که بالای 5 عضو دارند، معادل خانواده های 5 عضوی یارانه دریافت می نمایند و این کار عملا خانواده ها را تشویق می نماید که بیش از 3 فرزند نیاورند درحالی که خیلی از کشور های دنیا سیاست های تشویقی برای فرزندآوری قرار داده اند.

همتی عضو هیئت علمی دانشگاه شهید باهنر کرمان بیان داشت: از دیگر اشکالات این طرح، نحوه سهمیه بندی بنزین خودرو های شخصی و عمومی است برای خودرو های شخصی سهمیه 60 لیتر در ماه در نظر گرفته شده است درحالی که برای وانت های پرمصرف 300 و وانت های کم مصرف 200 لیتر اختصاص یافته است.

عضو هیئت علمی دانشگاه شهید باهنر کرمان اضافه نمود: اگر این وانت ها برای خدمات عمومی به مردم استفاده شوند این میزان بنزین اشکالی ندارد، ولی اگر برای مصارف شخصی باشد دلیلی ندارد این مقدار سهمیه بنزین دریافت نمایند خودرویی که ماهیانه 300 لیتر سهمیه بنزین دارد عملا یک میلیون و 650 هزار تومان از بیت المال برای مصارف شخصی خود استفاده نموده است.

وی توضیح داد: برای تاکسی های بین شهری ماهیانه 750 لیتر بنزین در نظر گرفته شده که عملا سالانه حدود 50 میلیون تومان به این خودرو ها یارانه داده می گردد. اگر به طور متوسط یک خودرو 20 سال از این یارانه استفاده کند حدود یک میلیارد تومان به آن یارانه سوخت داده شده است درحالی که می توانیم با مبلغی بسیار کمتر از 200، 300 میلیون تومان خودرویی با سوخت بسیار پایین تر در اختیار سیستم حمل و نقل بین شهری قرار داد که هم رفاه مردم بیشتر گردد و هم امنیت جانی آن ها افزایش یابد و از طرفی از لحاظ مالی نیز به صرفه باشد. همچنین برای تاکسی های درون شهری می توان از خودرو های هیبریدی استفاده کرد که به مراتب مصرف سوخت کمتری دارند و مالی تر هستند.

همتی گفت: نکته ای که باید بدان توجه گردد درآمد دولت از افزایش قیمت بنزین است دولت مدعی است که تمام عواید حاصل از افزایش قیمت بنزین را به مردم بر می گرداند باید توجه داشت که مصرف بنزین در کشور با این طرح جدید در آینده ای نه چندان دور حداقل ده میلیون بشکه در روز کاهش می یابد و دولت آن را صادر می نماید. باید دولت این مقدار صادرات را که درآمد بسیار زیادی برای کشور است را صرف بهبود سیستم حمل و نقل کشور کند.

عضو هیئت علمی دانشگاه شهید باهنر کرمان گفت: می توان این چنین جمع بندی کرد که با وجود همه مشکلاتی که سهمیه بندی جدید بنزین دارد حرکت مثبتی به سمت هدفمندی یارانه ها انجام شده و باید به دولت یاری کرد بتواند نقص های این طرح را رفع کند و عملا بیت المال را عادلانه تر بین مردم تقسیم کند.