تپش قلب چیست؟ (علت و درمان تپش قلب) - مجله اندیشه

تپش قلب چیست؟

به ضربان طبیعی قلب و فعالیت مدوام آن که در حالت سلامت توسط خود فرد احساس نمی گردد تپش یا ضربان قلب گفته می گردد؛ اما زمانی که فرد در درون قفسه سینه، تپیدن قلب خود را احساس کند دچار بیماری تپش قلب شده است. بنابراین تپش قلب به معنی آگاهی از ضربان قلب خود است.

بیماری تپش قلب به صورت های متفاوتی مانند کوبیدن، لرزیدن، تپیدن و… احساس می گردد و ممکن است با ضربانی غیر عادی، اغلب در قفسه سینه، گردن یا گلو نیز همراه باشد. این بیماری در بعضی از افراد با احساس ریزش ناگهانی قلب همراه است؛ مانند زمانی که فرد در اثر ترسیدن می گوید: قلبم ریخت! در بعضی نیز تپش قلب به صورت دائم احساس می گردد. علائم همراه با تپش قلب شامل سرگیجه، سیاهی رفتن چشم ها، تنگی نفس، سرفه ناخودآگاه ، درد قفسه سینه، غش کردن یا احساس وقوع مرگ می باشد. احساس تپش قلب لزوما با سرعت بالای ضربان قلب همراه نیست؛ این بیماری می تواند با سرعت ضربان خیلی پایین نیز همراه باشد.

علت تپش قلب چیست؟

در اغلب موارد تپش قلب به تنهایی نشانه دهنده بیماری و اختلال خاصی نمی باشد و جای نگرانی چندانی نیست، ولی گاهی ممکن است نشانه بیماری های مهمی باشد. علت تپش قلب را می توان در موارد زیر خلاصه نمود:

• بعضی بیماری های قلبی از جمله: ایسکمی قلبی، بیماری های دریچه ای مختلف مانند افتادگی دریچه میترال، نارسایی قلبی و میوکاردیت ها، پریکاردیت و آریتمی های قلبی (به غیر طبیعی و نامنظم بودن ریتم ضربان قلب آریتمی قلب گفته می گردد.) می توانند علت تپش قلب باشند.
• علل روحی و روانی و نیز برانگیخنگی احساسی مانند ترس، استرس یا اضطراب، افسردگی و… (بیماران مبتلا به اضطراب اغلب از احساس تپش قلب شکایت دارند.)
• در افراد سالم، ورزش و فعالیت جسمی می تواند علت تپش قلب باشد که کاملا طبیعی است و مسئله ای محسوب نمی گردد.
• موادی مانند کافئین، نیکوتین، کوکائین و بعضی از قرص های لاغری.
• بیماری هایی مانند پرکاری تیروئید، بیماری های ریوی و هیپوکسی (کاهش میزان اکسیژن خون).
• مصرف داروهایی که برای درمان بیماری های تیروئید، آسم، فشارخون بالا یا بی نظمی ضربان قلب مصرف می شوند می توانند علت تپش قلب باشند.
• مصرف داروهای سرماخوردگی که حاوی پزودوافدرین ( pseudoephedrine) اند.
• بی خوابی، خستگی، تب
• کم خونی و قند خون پایین
• تغییرات هورمونی مربوط به قاعدگی، بارداری و یا یائسگی

راه های تشخیص علت تپش قلب

کسی که دچار تپش قلب می گردد باید حتما به پزشک مراجعه کند. پس از انجام معاینات لازم از بیمار نوار قلب گرفته می گردد که تا حد زیادی می تواند علت تپش قلب را مشخص کند. گاه نیز انجام آزمایش هایی برای تشخیص بعضی بیماریهای زمینه ای لازم است. در نهایت اگر علت تپش قلب مشخص نگردد، دستگاهی به نام هولتر مونیتور ( Holter monitor) یا نوار قلب متحرک به فرد متصل می گردد تا در طول 24 ساعت نوار قلب مداوم از بیمار گرفته گردد. در طی این مدت اگر فرد دچار تپش قلب گردد، نوار قلب در همان حالت از بیمار گرفته شده و نوع آریتمی قلب فرد مشخص می گردد. علاوه بر هولتر مانیتورینگ، می توان از تست ورزش جهت القاء بعضی آریتمی های خطرناک استفاده کرد تا پزشک و بیمار اطمینان حاصل کنند که فعالیت شدید، عامل بوجود آورنده آریتمی خطرناک نیست.

راه های درمان تپش قلب در بیماری های قلبی

اصول درمان تپش قلب بر موارد زیر پایدار است:

• حذف عامل بوجود آورنده مانند دارو، تنباکو، قهوه، چای و الکل و...
• تشخیص و درمان بیماری های همراه با این بیماری، مانند پرکاری تیروئید، افت قند خون، علائم یائسگی و اضطراب
• درمان آریتمی خاص تشخیص داده شده (به غیر طبیعی بودن ریتم ضربان قلب آریتمی قلب گفته می گردد.)

در بیشتر موارد درمان تپش قلب با رعایت عادات مناسب زندگی و تغذیه، پرهیز از استرس ها و هیجانات و انجام ندادن فعالیت های ورزشی نامتناسب، مقدور و سهل الوصول است. به منظور خاتمه دادن بعضی آریتمی های بازچرخشی، گاهی مانور والسالوا و مانورهای واگی متعدد توسط پزشک یا توسط فرد آموزش دیده انجام می گردد که با تحریک عصب واگ (عصب واگ طولانی ترین عصب مغزی است که از ساقه مغز تا اندام های داخلی شکم ادامه می یابد) باعث برگشت تپش قلب در بعضی از آریتمی ها می شوند مثل:

ماساژ ناحیه کاروتید گردن (البته منوط به اجازه پزشک و این که روش انجام بدون خطر این تکنیک را فرا گرفته باشید.)

مانور واگی که شامل موار زیر است:

• نگاه داشتن نفس به طور کوتاه مدت
• سرفه پی در پی
• نیشگون دریافت از پوست بازو به قدری که باعث درد گردد.
• زدن آب سرد به صورت، فرو بردن سر در آب سرد به مدت کوتاه یا دوش سرد بطوری که آب سرد روی سر بریزد.

مانور والسالوا: درِ بینی و دهان خود را بگیرید و سعی کنید در همین حال، هوا را از بینی خارج کنید بطوری که احساس کنید پرده های گوش به سمت بیرون حرکت می کنند.

درمان تپش قلب با دارو

در مواردی که حمله تند ضربانی تکرار می گردد، امکان دارد یک یا چند دارو برای کنترل و درمان تپش قلب تجویز شوند. در مواردی که تپش قلب در اثر آریتم های قلبی ایجاد شده باشد، داروهایی مانند دیگوکسین، کینیدین، مسدودکننده های کانال کلسیم، پروکاینامید و داروهای ضد بتاآدرنرژیک تجویز می شوند. در آریتمی ها اگر ضربان قلب به حالت طبیعی باز گردانده نگردد، امکان دارد نارسایی احتقانی قلب، حمله قلبی، یا ایست قلبی که جان بیمار را به خطر می اندازند رخ دهند.

هنگامی که استفاده از دارو برای درمان تپش قلب یا همان آرتیمی مؤثر واقع نگردد عمل ابلیشن یا سوزاندن بافت قلبی انجام می گردد. ابلیشن روشی است که در آن با هدایت یک لوله نازک به سیاهرگ و عضله قلبی بیمار، بافت هایی که باعث ایجاد بی نظمی در ضربان قلب می گردند، به وسیله امواج رادیویی تخریب می شوند.

گاهی نیز لازم می گردد که برای تنظیم ضربان قلب در بیماران دچار برادی کاردی (ضربان قلب پایین)، دستگاهی به نام ضربان ساز قلب (Pace maker) در سینه بیمار جاسازی گردد تا در مواقع ضروری ضربان قلب بیمار را تنظیم نماید. (ضربان قلب فرد بالغ در زمان استراحت و در حالت عادی بین 50 تا 80 بار در دقیقه است و کسانی که به برادی کاردی مبتلا هستند، ضربان قلب بسیار آهسته و کمتر از 50 بار در دقیقه دارند.)

ندرتاً استفاده از شوک الکتریکی جهت خاتمه به آریتمی لازم می گردد.