چرا دلار 14 هزار تومان شد؟ - مجله اندیشه

به گزارش خبرنگاران، در یکی دو هفته گذشته نوسان بازار ارز بار دیگر شدت گرفت و قیمت هر دلار در طول کمتر از یک هفته از قیمت های پایین تر از 11 هزار تومان تا بیش از 14 هزار تومان و تا مرز 15 هزار تومان هم پیش رفت. از سوی دیگر برای یورو نیز شرایط در بازار ارز به همین ترتیب بود و تا مرز 17 هزار تومان گران شد. گر چه دلایل متفاوتی از جمله جو روانی، افزایش تقاضا و برخی سینگال های منفی از سوی مسئولان عامل شرایط فعلی بازار عنوان می گردد اما کارشناسان دلیل بروز نوسانات تند و رشد افسارگسیخته دلار را به سیاست های گذشته تاکنون نیز ربط می دهند.

جریان بازار ارز و ثبت قیمت های عجیب در این بازار موضوعی است که در گفت وگوی خبرنگاران با اصغر سمیعی -رئیس اسبق کانون صرافان ایران-مورد آنالیز قرار گرفته است. این تحلیلگر بازار ارز با اشاره به اینکه ما در سال قبل نیز گفته بودیم نباید فنر بازار ارز را نگه داشته و انرژی را در آن ذخیره کرد، گفت: بر این اساس باید تفاوت تورم داخل و تورم کشورهای حوزه دلار، سالانه بر نرخ ارز اضافه و قیمت آن تعدیل می شد، اما این اتفاق نیفتاد.

برای خوش آمدن مردم دلار را نگه داشتیم

وی با اشاره به اینکه رئیس کل بانک مرکزی (ولی الله سیف) در سال 1392 قیمت منطقی دلار را 3200 تومان دانسته بود، یادآور شد: بر این اساس باید این نرخ به طور تدریجی افزایش یافته و تفاضل نرخ تورم به آن اضافه می شد تا به مرور قیمت دلار تعدیل گردیده و اکنون شاهد این اتفاق ها نبودیم؛ اما متاسفانه دولت و بانک مرکزی برای اینکه مردم خوششان بیاید و همچنین بگویند پول ملی ما قوی است، سعی کردند به هر ترتیبی که گردیده قیمت دلار را ثابت و پایین نگه دارند، اما این اصرار فقط تا مدتی جواب داد و اکنون دیگر پاسخگو نیست.

رئیس اسبق کانون صرافان همچنین به جریان معین نرخ دلار اشاره داشت و شرح داد: محاسبات نشان می دهد که باید با در نظر دریافت تورم، نرخ دلار در سال گذشته بین 5700 تا 6000 تومان بود، اما متوسط قیمتی که دلار در سال 1396 فروش رفت، حدود 3800 تومان بوده که این نرخ تا 2000 تومان از قیمت واقعی خود ارزان تر بود. به عبارتی ما 50 میلیارد دلار را با حدود 2000 تومان ارزان تر فروختیم. وقتی به سال 1397 رسیدیم، زمانی که نرخ تورم در ایران 10 درصد و در کشورهای حوزه دلار حدود دو درصد بود، باید هشت درصد به ارز اضافه می شد که نرخ آن را برای امسال به 6200 تومان می رساند، ولی باز هم این اتفاق نیفتاد و 2000 تومان دیگر نسبت به نرخ 4200 تومانی که دولت معین کرد، ارزان تر فروختیم. بنابراین نرخ واقعی دلار با اضافه کردن این 2000 تومان به نرخی که باید در امسال فروش می رفت تا 8200 تومان رسید. اگر این گونه پیش می رفتیم و از ضوابط اقتصادی و بازار پیروی می کردیم اکنون این اتفاق ها نیفتاده بود و ضربه کمتری به مردم وارد می شد.

حیرت از ارز 4200 تومانی

وی ادامه داد: متاسفانه با حیرت دیدیم که دولت به یک باره تصمیم به تک نرخی کردن ارز با نرخ 4200 تومان گرفت و بین 20 تا 30 میلیارد دلار را ارزان تر از حد طبیعی و با هر هدفی حتی خیرخواهانه فروخت. وقتی این 4000تومان اختلاف به نرخ قبلی اضافه گردد، آنگاه دلار به 12 هزار تومان می رسد. بنابراین برای جبران این کسری حدود 20 تا 30 میلیارد دلار باقی مانده را باید 12 هزار تومان می فروختیم، اما آنچه که مشاهده کردیم این بود که بازار ثانویه ای راه اندازی شد که قیمت دلار در آن 8000 تومان است و 4000 تومان دیگر کم دارد پس اگر این 4000 تومان هم بخواهیم جبران گردد دلار 16 هزار تومانی غیرطبیعی نیست.

فروش محدود با قیمت غیر واقعی یعنی دروغگویی

این تحلیلگر بازار ارز با اشاره به اینکه باید از ارزان فروشی ارز دست برداشت، در غیر این صورت شرایط ادامه دار خواهد بود، گفت: تنها درست کردن قیمت دلار اقتصاد ایران را آباد نمی کند. در سایر بخش ها نیز این ایراد وجود داشته و به طور بهم پیوسته ای شرایط را تحت تاثیر قرار داده است. اکنون بنزینی که با نرخ 1000 تومان در اختیار مردم قرار گرفته، خود ماجرای خاصی دارد. قیمت بنزین بر اساس نرخ فوب خلیج فارس برای هر لیتر، 70 سنت است که حدود 12 هزار تومان تمام می گردد، اما دولت آن را فقط 1000 تومان فروخته و بیش از 10 هزار تومان یارانه می دهد. با محاسبه مصرف روزانه بنزین که به 100 میلیون لیتر می رسد آنگاه معین می گردد چه رقم بالایی از منابع ریالی و ارزی تنها در این حوزه در حال هدر رفت است؟ دولت اجازه ندارد که این گونه پولی که از جیب مردم است را خرج نموده و برای عده ای یارانه بدهد.

وی همچنین به جریان سفرهای خارجی و ارزبری آن اشاره داشت و گفت: چرا تا همین چند سال پیش برای سفرهای خارجی جایزه می دادیم و سالانه تا 20 میلیارد دلار مسافران از ایران خارج می کردند. آیا این ارزبری به هدررفت ارز مملکت نبود؟ اگر عوارض خروج از کشور را از سال های گذشته اصلاح نموده و آن را واقعی می کردیم و یا بنزین، مالیات و سایر شاخص ها را اصلاح نموده بودیم، اکنون در شرایط فعلی قرار داشتیم. شاید عده ای ناراضی باشند از اینکه قرار باشد قیمت ها اصلاح گردد، اما این به مرور باعث منطقی تر شدن رفتار افراد جامعه و استفاده صحیح از منابع ارزی و ریالی خواهد شد.

سمیعی با اعتقاد به اینکه برای یک اقتصاد سالم و پویا باید شفاف و یک رو برخورد کرد گفت: هرگونه فروش محدود با قیمت غیر واقعی نوعی دروغگویی است. به عنوان مثال باید به طرح های پیش فروش خودرو اشاره نمود، چرا باید به نصف قیمت بازار اتومبیل فروخت، حتی به هر نفر یک دستگاه؛ آیا این جایزه دادن به کسانی که پول دارند نیست؟ این نوع معاملات حتما رانت زا و فساد آور است حتی اگر رانت را به طور اتفاقی به کسانی بدهند، این در حالی است که حتی دادن سوبسید هم نوعی رانت محسوب می گردد و مجاز نیست مگر برای آموزش و پرورش، بهداشت و درمان، امنیت و قضاوت.

نقدینگی هنوز ترسناک نیست

اما در ادامه این گفت وگو رئیس اسبق کانون صرافان در ر ابطه با بحث های مربوط به نقدینگی و اثرگذاری آن بر شرایط موجود بازار ارز شرحاتی ارائه کرد و گفت: با وجود اینکه حجم نقدینگی بالا است، اما هنوز ترسناک نیست. به هر حال پول نقد، شبه پول و سایر اجزای تشکیل دهنده نقدینگی اکنون به حدود 1600 هزار میلیارد تومان می رسد که با دلار 16 هزار تومانی حدود 100 میلیارد دلار می گردد که رقم زیادی برای اقتصاد ما نیست، ولی اگر در این شرایط هزینه های دولت افزایش یافته و ناچار به چاپ اسکناس باشد، آنگاه نقدینگی وحشتناک و منفی خواهد بود. در حالی که باید این نقدینگی را به سمت فراوری و کسب و کار حرکت داد و از بهانه های موجود برای واحدهای فراوریی که عاملی برای تعطیلی آنها گردیده خودداری کرد. چرا باید سود بانکی را به هر بهانه ای افزایش دهیم. این خود عامل رشد نقدینگی است نه مانع از آن.

بازار ارز را مگر می گردد رها کرد

همچنین در ادامه با توجه به بحث هایی که در رابطه با نحوه کنترل بازار آزاد ارز در روزهای اخیر مطرح گردیده است، سمیعی گفت که به هیچ وجه نمی توان بازار ارز را رها کرد. وظیفه ذاتی همه بانک های مرکزی در جهان نظارت بر بازار و حفظ تعادل آن است و این تعادل به معنی پایین نگه داشتن قیمت ارز نیست. بلکه ایجاد ثبات نسبی و ممانعت از نوسان تند آن خواهد بود. نباید ببینیم قیمت دلار یک روز 10 هزار و روز دیگر 15 هزار تومان است. نوسان تا یک و یا دو درصد در روز طبیعی است اما نوسان 10 درصدی هیچ توجیهی ندارد.

اعتمادسازی کنید

در خاتمه این گفت وگو رئیس اسبق کانون صرافان پیشنهاد اصلی خود در شرایط موجود را اعتمادسازی دولت برای مردم مطرح نمود و گفت: اگر بخواهیم قدمی برداریم به طور حتم موضوع اصلی برگرداندن اعتماد عمومی است که متاسفانه خدشه دار گردیده است. وقتی یک روز مسئولان به مردم می گویند دلار نخرید چرا که ضرر می کنید، اما در چند روز بعد مشاهده می نمایند نه تنها ضرری در کار نبوده، بلکه سود چند برابری به همراه داشته است آنگاه دیگر در شرایط خاص هم به گفته های مسئولان خود توجهی نخواهد داشت. بنابراین باید با مردم شفاف و در راستای جذب اعتماد و اطمینان صحبت کرد.