ماجرای یک تغییر نابهنگام در یکی از مهم ترین نهادهای علمی کشور - مجله اندیشه

به گزارش خبرنگاران، لایحه تاسیس مرکز ملی تحقیقات علمی که بعدها نام آن به مرکز تحقیقات سیاست علمی تغییر کرد در سال 1359 با الگویی بر اساس مرکز ملی پژوهش های علمی فرانسه، به تصویب شورای انقلاب رسید. از ابتدا قرار بود این مرکز وظیفه تحقیقات بنیادی و کاربردی در زمینه خودکفایی علمی و صنعتی را بر عهده داشته باشد و اولویت ها و نیازهای پژوهشی را تعیین کند. این مرکز چندین رویکرد را در دستور کار خود دارد که مهم ترین آن ایفای نقش اتاق فکر برای مجموعه وزارت علوم و آموزش عالی کشور است.

بنا بر آن چه در وب سایت این مرکز علمی آمده، ماموریت مرکز تحقیقات سیاست علمی، پشتیبانی کلیدی نهادهای حکمرانی و سیاستگذار، تدوین، پایش و ارزیابی شاخص ها و برنامه ها و توانمندی و شکل دهی به شبکه های سیاستی در همه سطوح نظام نوآوری است؛ یعنی نقش این مرکز نه تنها در تصمیم گیری های وزارت علوم بلکه بر تصمیمات مرتبط با نوآوری معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری نیز اثرگذار است. مرور اخبار مربوط به این مرکز نشان می دهد، متولیان آن سالیانه چندین همایش و نشست برگزار می نمایند و وظایفی همچون تدوین برنامه راهبردی پنج ساله توسعه علم، فناوری و نوآوری 10 استان منتخب و تدوین ساختار منطقه ای وزارت علوم را بر عهده دارند.

حال در این روزهای پُر خبر در کشور! این مرکز مهم در روزهای گذشته به سرخط اخبار روز علمی کشور آمد؛ اما نه برای دستاوردها و گزارش نشست ها؛ بلکه برای خبر تغییر ریاست این مرکز! موضوعی که چندان پیش بینی شده نبود. خبری که اواسط هفته گذشته بر روی خروجی وب سایت این مرکز نهاده شد حاکی از این بود که سید سروش قاضی نوری با حکم وزیر علوم، جانشین وحید احمدی شده است.

رئیس پیشین که بود و چه کرد؟

وحید احمدی، استاد تمام دانشکده مهندسی برق و کامپیوتر دانشگاه تربیت مدرس است. او کارشناسی مهندسی برق و کارشناسی ارشد این رشته را به ترتیب در دانشگاه صنعتی شریف و دانشگاه تربیت مدرس گذراند و برای تحصیل در مقطع دکترا راهی کیوتوی ژاپن شد.

از فعالیت های تحقیقاتی وی در سالهای گذشته می توان به مواردی چون نانو فوتونیک و نانو اپتوالکترونیک، ادوات لیزری و آشکارسازهای کوانتومی نیمه رسانا شامل لیزرها و آشکارسازهای آبشاری کوانتومی و نقطه کوانتومی، تقویت نماینده ها، مدولاتورها و سوئیچ های چاه کوانتومی و نقطه کوانتومی (تمام نوری) سریع، ادوات و مدارهای مجتمع نوری کوانتومی، ادوات نوری مبتنی بر ساختارهای فوتونیک کریستال، متا مواد، ، ادوات نوری مبتنی بر ساختارهای موجبرهای حلقوی ،ادوات و ساختارهای NEMs و MEMs و لیزرهای نانو ساختار تصادفی اشاره نمود.

دکتر احمدی همچنین در سالهای گذشته عضو شورای پژوهش های علمی کشور، عضو شورای کمیسیون انرژی، عضو شورای تخصصی طرح ها و فعالیتهای تحقیقاتی وزارت علوم تحقیقات و فناوری، رئیس بخش مهندسی برق دانشگاه تربیت مدرس ، عضو هیئت امنای پژوهشکده میکرو الکترونیک ایران، عضو هیئت موسس انجمن اپتیک و فوتونیک ایران، عضو هیئت موسس جمعیت ایرانی پیشبرد ارتباط با صنعت و دانشگاه، دبیر کمیته علمی سیزدهمین کنفرانس اپتیک و فوتونیک ایران، رئیس شانزدهمین کنفرانس مهندسی برق ایران و سردبیر مجله علمی-پژوهشی علوم و فنون ایران بود.

احمدی در 4 مهرماه سال 1392 با حکم دکتر جعفر توفیقی، سرپرست وقت وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، جایگزین محمد مهدی نژاد نوری در معاونت پژوهش و فناوری شد و تا آذر ماه سال 96 در این معاونت حضور داشت و تا دی ماه همان سال نیز دبیرکل شورای عالی علوم تحقیقات و فن آوری (عتف) بود. او پس از آمدن دکتر مسعود برومند به عنوان معاون جدید پژوهش و فناوری وزارت علوم، در آبان سال 1396 به ریاست مرکز تحقیقات سیاست علمی منصوب شد.

در دوران ریاست وی برای اولین بار در منطقه، کرسی یونسکو در ترویج علم به مرکز تحقیقات سیاست علمی واگذار شد. در دوره ای که دکتر احمدی تصدی این مرکز را بر عهده داشت، در نشست های علمی مختلف سندهای بسیاری مورد آنالیز نهاده شد و با نهادهای مختلفی تفاهم نامه همکاری امضا شد. این مرکز در دوران شیوع کرونا سلسله نشست های آنلاینی درباره موضوعات مختلف علمی برگزار کرد که احمدی در یکی از این نشست ها که درباره نقش جامعه علمی در تمایز علم از شبه علم بود، تلویحاً از مطرح شدن موارد شبه علم در دوران شیوع کرونا انتقاد نموده بود. با همه این ها دوران ریاست وی زودتر از آن چه بقیه فکر می کردند و در حالی که کمتر از یک سال به پایان دولت مانده، به اتمام رسید!

قاضی نوری، رحیمی و تغییر سکاندار اتاق فکر وزارت علوم

رئیس جدید این مرکز، سیدسروش قاضی نوری نائینی، عضو هیئت علمی دانشکده مدیریت و حسابداری دانشگاه علامه طباطبایی و عضو قطب علمی مدیریت تکنولوژی و نوآوری این دانشگاه است. این ها به علاوه عنوان مقالات و چند سمت همچون معاونت پژوهش دانشکده مدیریت و حسابداری دانشگاه علامه طباطبایی همه آن چیزی است که با جست وجوی نام قاضی نوری در فضای مجازی می توان به آن رسید.

اما برای درک بهتر این انتصاب بهتر است به یک ماه قبل بازگردیم. زمانی که غلامحسین رحیمی به سمت معاونت پژوهش و فناوری وزارت علوم منصوب شد. رحیمی، قبل از این که سمت معاونت پژوهشی را بپذیرد، نماینده ویژه وزیر علوم در طرح ساماندهی موسسات آموزش عالی بود. او در معدود سخنرانی های یک ماه اخیر خود بر اجرای برنامه آمایش ملی و استانی تاکید نموده است. رحیمی خرداد ماه گفته بود طرح آمایش آموزش عالی در سه فاز منع یا محدودسازی گسترش کمی و اهتمام به ارتقای کیفی، ادغام کمی، تجمیع کیفی و تبدیل تخصصی مؤسسات و پیاده سازی طرح های هشت گانه آمایش آموزش عالی قابل انجام و اجرایی خواهد بود. علاوه بر این، او در پنجمین جلسه امسال مجمع که 11 تیر برگزار شده بود، توجه به تحقیقات کاربردی و چابکی و انعطاف پذیری تشکیلاتی را از عوامل موفقیت پژوهشگاه ها در گذار از شرایط سخت مالی فعلی عنوان نموده بود.

هر چند که در سال 1383، با تشکیل شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری، مرکز تحقیقات سیاست علمی از معاونت پژوهش وفناوری وزارت علوم استقلال پیدا کرد، اما به نظر نمی رسد فقط شخص وزیر در کنار گذاشتن دکتر احمدی تصمیم گیرنده بوده باشد! باید دید آیا ارتباطی بین تغییر رئیس مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور و کوشش ها برای به پایان رساندن طرح ساماندهی موسسات آموزش عالی یا برنامه ها برای انعطاف پذیری تشکیلاتی پژوهشگاه ها در کمتر از یک سالی که از عمر دولت فعلی باقی مانده وجود دارد یا خیر؟!