راهکارهای موفقیت درشروع یک استارت آپ، از سرقت ایده تان نترسید
به گزارش مجله اندیشه، بسیاری از افراد، ایده های خود را دنبال نمی کنند چون از سرقت ایده و شکست در آن می ترسند. برای آشنایی با چگونگی ایجاد یک استارت آپ پیروز با کیارش حسینی کارشناس فناوری اطلاعات در حوزه استارت آپ ها گفت وگو کردیم.
گروه علمی و دانشگاهی خبرنگاران- مریم اویسی؛ جدا شدن از سیستم اداری و دولتی و ایجاد یک کسب وکار از جمله دغدغه هایی است که افراد ایده پرور دارند. کسانی که دوست دارند به جای قرار دریافت در یک سیستم و فعالیت برای تحقق اهداف و آرزوهای دیگران، خودشان آستین همت بالا زده و برای اهدافشان تلاش کنند.
استارت آپ، اصطلاحی است که برای تیم هایی به کار می رود که برای به محصول رساندن ایده تلاش می کنند اما باید این موضوع را در نظر گرفت که یک استارت آپ چه ویژگی هایی دارد تا پیروز گردد. برای بررسی این موضوع با کیارش حسینی، کارشناس فناوری اطلاعات در حوزه استارت آپی گفت وگو کردیم که در ادامه مشروح این گفت وگو را می خوانید.
آنچه در این گفت وگو می خوانید:
لزوم توانایی رشد بالقوه
چرخه بازخورد ایده
ایده ناب در دنیا هم نداشتید، مهم نیست!
لزوم تبلیغات در استارت آپ ها
شاکله اصلی یک کسب وکار
استارت آپ؛ یک کسب وکار کوچک
فارس: در ابتدا یک تعریف کلی از استارت آپ ارائه کنید.
حسینی: استارت آپ تعاریف زیادی دارد، اما اگر بخواهیم یک جمع بندی از جان کلام صاحب نظران ارائه دهیم، می توان گفت، استارت آپ یک کسب و کار کوچک است که توسط یک تیم کارآفرین حول ایده ای نوآورانه شکل می گیرد و در فضای عدم قطعیت بسیار زیاد در جستجوی یک مدل کسب و کار تکرار پذیر و قابل رشد است. برای شکل گیری یک استارت آپ عناصر زیادی حول یک تیم کارآفرین گرد هم می ایند که یکی از آن ها ایده نوآورانه است.
استارت آپ ها با یک صورت مسئله مشخص کار خود را آغاز می کنند و بر اساس بازخورد مشتریان خود، محصول یا خدمت خود را بازبینی می کنند. مهم این است که این چرخه بازخورد سریعتر شکل بگیرد تا استارت آپ قبل ازآنکه منابعش به پایان برسد به نقطه تناسب صورت مسئله و راه حل برسد
لزوم توانایی رشد بالقوه
فارس: در کنار ایده نوآورانه چه عناصر دیگری برای تشکیل یک استارت آپ نیاز است؟
حسینی: مهمترین رکن استارت آپ تیم کارآفرین است. افرادی که آغاز به توسعه یک کسب و کار استارت آپی می کنند باید در وهله اول به معنای واقعی کلمه یک تیم باشند تا بتوانند از راستا سخت توسعه یک کسب و کار بالاخص در مراحل ابتدایی با پشتکار زیاد و هوشمندی عبور کنند. استارت آپ حتماَ باید بتواند محصول یا خدمت خود را به مشتریانش عرضه کند و بفروشد. استارت آپ باید بتواند محصول خود را بارها عرضه کند و بفروشد یعنی تکرارپذیری در ارائه محصول یا خدمت خود داشته باشد. ویژگی جذاب یک استارتاپ برای بنیانگذاران و سرمایه گذاران مقیاس پذیری آن است، یعنی استارت آپ بتواند بدون آنکه هزینه های خود را افزایش چشمیگیری دهد، فروش خود را افزایش دهد. در یک کلام استارت آپ باید توانایی رشد بالقوه داشته باشد. تمام این موارد در فضای عدم قطعیت رقم می خورد. این عدم قطعیت ممکن است هم از سمت بازار و هم از محیط کسب و کار مانند قوانین حاکم بر کسب و کار ایجاد گردد.
فارس: آیا وجود ایده به تنهایی می تواند موجب ایجاد یک استارت آپ گردد؟
حسینی: ایده بخشی از موضوع است. استارت آپ ها با یک ایده ابتدایی آغاز می کنند. به بیانی دیگر استارت آپ ها با یک صورت مسئله مشخص کار خود را آغاز می کنند و بر اساس بازخورد مشتریان خود، محصول یا خدمت خود را بازبینی می کنند. مهم این است که در این چرخه بازخورد سریع تر شکل بگیرد تا استارت آپ قبل از آنکه منابعش به پایان برسد به نقطه تناسب صورت مسئله و راه حل برسد. به عنوان مثال حدود 10 سال پیش یک استارت آپ ایرانی کار خود را با توسعه سیستم عامل اندروید به زبان فارسی آغاز کرد چرا که در آن زمان اندروید برای ایرانیان ساپورت نمی شد اما توسعه این محصول کاری بسیار پیچیده و بیش از نیاز کاربرانی بود که می خواستند از اپلیکیشن های اندروید استفاده کنند. به همین دلیل این تیم استارت آپی با چرخشی در مدل کسب و کار خود، متوجه شد که اگر به جای توسعه سیستم عامل اندروید فارسی بستری برای ارئه اپلیکیشن های بین المللی و اپلیکیشن های ایرانی ارئه کنند، مشکل کاربران ایرانی را حل خواهند کرد. به این ترتیب راه حل ارئه شده برای مسئله عدم وجود سیستم عامل اندروید به زبان فارسی به مسئله نبود بستری برای ارائه اپلیکیشن ها به ایرانیان تغییر کرد. این نمونه ای از تغییر ایده اولیه راه حل در یک کسب و کار استارتاپی است.
این تیم استارت آپی متوجه شد که بازار خودش را با ایده توسعه سیستم عامل اندروید به زبان فارسی وفق نمی دهد و به این نتیجه رسیدند که لازم نیست اندروید را فارسی کنند، بلکه باید یک نسخه فارسی برای پلی استور ایجاد کنند. در حال حاضر این کسب و کار به عنوان یک مرجع برای دانلود اپلیکیشن های ایرانی است.
چرخه بازخورد در ایده، یکی از موضوعات مهم استارت آپ ها
فارس: پس به نظر شما یک ایده در زمان به نتیجه رسیدن می تواند تغییرات زیادی کند؟
حسینی: بله، حتماَ همینطور است. بهتر است بگوییم اکثر استارت آپ ها نسبت به روز اول، تغییراتی جدی در مدل کسب و کار خود می دهند. این تغییر در مدل کسب و کار را اصطلاحاَ چرخش یا pivot می گویند. یک تیم کارآفرین هوشمند، همیشه به دنبال پاسخی برای این پرسش است که آیا محصول یا خدمتی که ارائه می کند با نیاز بازار مشتری هدف خود تناسب دارد یا نه.
همانطور که نبود یک امکان می تواند نارضایتی برای مشتری ایجاد کند، پیچیدگی محصول یا امکانات بیش از نیاز مشتری نیز می توانند سبب سردرگمی مشتریان گردد. قبل از تست بازار، نمی توان به محصول بهینه برای مشتری رسید. به همین دلیل شکل گیری چرخه بازخورد و تغییرات سریع محصول استارت آپ، می تواند آن را به پیروزیت نزدیک کند.
برای پاسخ به این پرسش روش های مدونی وجود دارد که در اصطلاح به آن اعتبارسنجی مشتری می گویند. که در مورد آن صحبت خواهیم کرد.به طور کلی استارت آپ ها بهتر است ابتدا با مطالعه دقیق مشتریان هدف خود،کمینه محصول قابل ارائه به مشتری را آماده کنند که به کمک آن محصول بتوان به مشتریان وصل شد و چرخه بازخورد را تشکیل داد.
منظور از چرخه بازخورد، آن است که استارت آپ بتواند محصول را بسازد یا تغییر دهد، داده های مربوطه به رفتار مشتری را جمع آوری و اندازه گیری کند و بیاموزد و دو مرتبه بسازد، اندازه گیری کند و بیاموزد. رفتار بازار اصل مشخص کننده در حیات یا ممات یک استارتاپ است. در کسب و کار استارتاپ تغییرات کوچک تأثیرات بزرگی در پیروزیت کسب و کار دارند. همانطور که نبود یک امکان می تواند نارضایتی برای مشتری ایجاد کند، پیچیدگی محصول یا امکانات بیش از نیاز مشتری نیز می توانند سبب سردرگمی مشتریان گردد. قبل از تست بازار، نمی توان به محصول بهینه برای مشتری رسید. به همین دلیل شکل گیری چرخه بازخورد و تغییرات سریع محصول استارت آپ، می تواند آن را به پیروزیت نزدیک کند.
فارس: این یادگیری چگونه ایجاد می گردد؟
حسینی: یادگیری از داده های جمع آوری شده از رفتار کاربران می آید. تیم استارت آپی باید مسائل کاربران را ببینند و برای آن راه حل پیدا کنند. به این ترتیب صورت مسئله برای آنها ایجاد می گردد و حتی بازتعریفی از صورت مسئله انجام می گردد. ایده همیشه یک نقطه آغاز است و در اکثر موارد فرضیات ابتدایی که برای آغاز یک کسب و کار تولید می گردد، همان چیزی نیست که در پایان به عنوان محصول آن استارت آپ ارائه می گردد. محصول یا خدمات استارت آپ همیشه از نقطه صفر آغاز می گردد اما وقتی به بیزنسی بالغ و رشد یافته تبدیل می گردد، تفاوت زیادی با نقطه صفر آن دارند.
برعکس تصور عمومی، در کسب و کار استارتاپی از روز اول فرایند بازاریابی و توسعه محصول به صورت موازی انجام می گردد و توسعه محصول بدون در نظر دریافت برنامه عرضه و فروش بی معنی است، کما اینکه انتشار محصول بدون داشتن ویژگی های مدنظر فاقد معنی است. یک تیم استارتاپی برای آنکه احتمال شکست را کاهش دهد باید مشتریان خود را خوب بشناسد و رفتار آن ها را با دقت و حتی وسواس بسیار، رصد کند.
لازم نیست ایده ناب در دنیا داشته باشید
فارس: برای آغاز یک استارت آپ این نیاز وجود دارد که حتما ایده ای منحصر به فرد داشته باشیم؟
حسینی: خیر، لازم نیست فرد آغاز کننده یک ایده ناب در دنیا داشته باشد؛ به عنوان مثال شبکه اجتماعی فیس بوک بیش از دو میلیارد و چهارصد میلیون نفر را در خود جای داده است، ولی جالب است بدانید که بیش از ده شبکه اجتماعی قبل از فیسبوک در دنیا ایجاد شده بود. موضوع این نیست که اولین حرکت کننده باشید، بلکه باید سریع تر یاد بگیرید و خود را با نیاز بازار وفق دهید.
این سه نظریه مشتری، صورت مسأله مشتری و راه حل شاکله اصلی کسب و کار را تشکیل می دهند. حال یک استارت آپ با سه حدس اولیه که هر یک به دیگری وابسته هستند کار خود را آغاز می کند. یعنی صورت مسأله مربوط به بخشی از افراد جامعه است که مشتری این کسب و کار هستند و راه حل مربوطه به مسأله ای است که برای این بخش مشتریان ارائه شده است
فارس: برای آغاز یک کسب و کار باید چه مواردی را در نظر گرفت؟
حسینی: سه نظریه خیلی مهم در باره آغاز یک کسب و کار استارت آپی وجود دارد؛ اول اینکه چه جامعه مخاطبی برای این ایده وجود دارد. موضوع دوم، بحث صورت مسئله است بدان مفهوم که موضوع کار این استارتاپ چیست مثلاَ چه مسئله ای قرار است از کاربر حل گردد یا چه فرایندی برای مشتری تسهیل گردد؟ نظریه سوم، موضوع ارائه راه حل است، یعنی برای آنکه مسأله تعریف شده برای گروه مشتریان مد نظر استارتاپ چگونه قرار است حل گردد؟
بخش مشتریان یا جامعه مخاطب، صورت مسئله و راه حل روی هم رفته ایده بنیادی یک تیم استارت آپی را می سازد. اگر این موارد مورد توجه قرار نگیرند، تیم کارآفرین نمی تواند تحلیل درستی از بازخورد مشتریان انجام دهد و بالطبع نمی تواند خود را اصلاح کند که این به معنی شکست استارتاپ خواهد بود.
شاکله اصلی یک کسب و کار چیست؟
فارس: کمی بیشتر درباره این نظریات توضیح دهید.
حسینی: این سه نظریه مشتری، صورت مسأله مشتری و راه حل شاکله اصلی کسب و کار را تشکیل می دهند. حال یک استارت آپ با سه حدس اولیه که هر یک به دیگری وابسته هستند کار خود را آغاز می کند. یعنی صورت مسأله مربوط به بخشی از افراد جامعه است که مشتری این کسب و کار هستند و راه حل مربوطه به مسأله ای است که برای این بخش مشتریان ارائه شده است. در مثال اندروید فارسی دیدیم که ممکن است استارتاپ صورت مسأله اشتباهی را تعریف کرده باشد. در بسکمک از کسب و کارها می بینیم که راه حل درست توسط استارتاپ ارائه نشده است. مثلا در مورد استارتاپ های اجاره ویلا این مطلب به وضوح دیده می گردد که راه حل نامناسب بر اساس تقلید از کسب و کار مشابه خارجی ارائه شد که شکست خورد. ممکن است استارت آپ به این نتیجه برسد که در بخش دیگری از بازار بهتر می تواند فعالیت کند در نتیجه بخش مشتریان هدف خود را تغییر می دهد. به این تغییرات در مدل کسب و کار چرخش یا pivot می گوییم.
در بسکمک از استارت آپ ها دیده شده که این سه نظریه همزمان درست نبوده اند. در واقع احتمال آنکه این سه نظریه تؤام با یکدیگر درست باشند بسیار اندک است. حال روش هایی وجود دارد که افراد می توانند سریع این نظریات را آزمایش کنند. برای این منظور، استارت آپ اقدام به آزمایش فرضیات مبتنی بر این نظریات می کند. مثلاَ اگر قرار است استارت آپی برای طراحی داخلی منزل راه اندازی کنید. با در نظر دریافت بخش مشتریان مشخص، صورت مسأله معلوم و راه حل نوآورانه باید فرضیاتی نظیر اینکه آیا آرشیتکت ها حاضرند با شما همکاری کنند، آیا مشتریان حاضرند طرح ها را آنلاین بخرند؛ را آزمایش کنید. این آزمایش ها حتماَ باید در بیرون از دفتر کار یا در محل آمد و شد مشتری مدنظر انجام گردد. حال کسی که در نقطه صفر قرار گرفته است و صرفاَ ایده دارد، نمی تواند این ادعا را داشته باشد که به دلیل داشتن ایده و حتی راه حل از اکنون تا یک سال دیگر فقط باید به تولید محصول و جذب مخاطب فکر کند. رشد پایدار یک کسب و کار استارتاپی در مراحل ابتدایی اغلب به صورت آهسته انجام می گردد و در مراحل رشد، سرعت به شدت افزایش پیدا می کند.
در چند ماه ابتدایی کار تیم های استارت آپی فقط باید به دنبال کشف و دریافت تجربه باشند و باید تلاش کنند به نقطه تناسب صورت مسئله و راه حل برسند. وقتی تیم استارت آپی به این نقطه رسید باید با تمرکز بر جذب کاربر بیشتر، محصول خودش را در بازار تست کند. اگر مشتریان در این مرحله از محصول استفاده کردند و معیارهای مدنظر استارتاپ مثلاَ فروش، بازگشت به محصول و معرفی به دیگران را محقق کردند، کسب و کار استارتاپ در مرحله تناسب محصول و بازار قرار گرفته است، یعنی آماده رشد سریع است.
فارس:چه توصیه هایی برای تیم های استارت آپی دارید؟
حسینی: در یک کلام، به استارتاپ ها پیشنهاد می کنم، هرچه سریع تر با تعریف درست یک کمینه محصول قابل استفاده توسط کاربر هدفتان، وارد بازار شوید و چرخه بازخورد را شکل دهید. تعلل بیش از حد در ارائه محصول سبب می گردد فرصت یادگیری و اصلاح را از دست بدهید. یک استارتاپ می تواند در زمانی بین یک تا 2 ماه کمینه محصول قابل ارائه خود را تولید کند و برای بازار هدف خود (که ترجیحاَ بسیار محدود است) نشر دهد. در حالیکه تولید محصول کامل به بیش از یک سال زمان نیاز دارد و پس از یک سال با صرف هزینه و منابع بسیار، ممکن است نیاز به اصلاحات زیادی وجود داشته باشد. در آن زمان علاوه بر آنکه منابع خود را مصرف کرده اید و زمان را از دست داده اید، به دلیل پیچیدگی محصول، نمی توانید تحلیل درستی از رفتار کاربرانتان داشته باشید.
در چند ماه ابتدایی کار تیم های استارت آپی فقط باید به دنبال کشف و دریافت تجربه باشند و باید تلاش کنند به نقطه تناسب صورت مسئله و راه حل برسند. وقتی تیم استارت آپی به این نقطه رسید باید با تمرکز بر جذب کاربر بیشتر، محصول خودش را در بازار تست کند. اگر مشتریان در این مرحله از محصول استفاده کردند و معیارهای مدنظر استارتاپ مثلاَ فروش، بازگشت به محصول و معرفی به دیگران را محقق کردند، کسب و کار استارتاپ در مرحله تناسب محصول و بازار قرار گرفته است، یعنی آماده رشد سریع است.
پیدا کردن نقطه تناسب صورت مسأله و راه حل
فارس: نقطه تناسب صورت مسأله و راه حل چیست؟
حسینی: این نقطه، نقطه ای است که فرضیات تیم استارت آپی از طریق روش های تحقیقات بازار بررسی می گردد. مثلاَ با 80 نفر از جامعه مخاطبان موضوع ایده مطرح می گردد و این تحقیقات نشان می دهد که چه تعداد از مشتریان نسبت به این ایده اقبال دارند. به همین دلیل نیاز است که محصول را پس از این نیازسنجی توسعه دهیم و پس از آن اصطلاح لندینگ یا تپه فرود برای ایده استفاده می گردد. در این مرحله در یک شبکه اجتماعی یا پیام رسان تبلیغات برای محصول انجام می گردد تا این موضوع دیده گردد که چه مقدار از افراد برای استفاده از محصول تیم استارت آپی تمایل دارند.
فارس: آیا این تبلیغات می تواند نشان دهنده میزان درخواست و تقاضای تمامی مخاطبان باشد؟
حسینی: همانطور که صحبت شد، یکی از روش هایی که می توان برای تست راه حل ارائه داد، توسعه یک نسخه ساده قابل ارائه به مشتری است. این نسخه بهتر است صرفاَ دارای ویژگی ها یا فیچرهایی از محصول نهایی باشد که برای تست فرضیات مدنظر تیم کارآفرین مورد استفاده است. حتی استارتاپ می تواند از یک صفحه فرود برای معرفی یا خدمت خود استفاده کند و بازخورد مخاطبان را در آن اندازه گیری کند. لذا، اقبال مشتریان نسبت به محصول یا خدمت، تاحد قابل قبولی با تبلیغات در شبکه های اجتماعی مشخص می گردد؛ چراکه استارتاپ با صرف هزینه کوچکی برای نشان دادان محصول در شبکه های اجتماعی متوجه می گردد که تا چه میزان افراد برای استفاده از محصول آنها علاقه نشان داده اند. مثلاَ اگر از هر 100 نفر 4 نفر هم به این تبلیغات واکنش نشان دهد، یک دیتای قابل تحلیل برای استارت آپ تولید خواهد شد که این قدم اول در راستا رشد و پیروزیت است.
فارس: تبلیغاتی که بدون ارائه محصول باشد موجب نمی گردد تا مخاطب از آن دلسرد گردد؟
حسینی: الزماَ نه، چون در این تبلیغات یک صفحه برای مخاطبان باز شده که خدمات استارتاپ به مشتریان معرفی می گردد، برای مثال اگر مشتریان تمایل به استفاده از این محصول دارند، می توانند شماره تلفن یا ایمیل خود را در صفحه ثبت کنند تا با آنها تماس گرفته گردد. این موضوع قابل توجه است که طراحی صفحه فرود یا اطلاعاتی که از مشتری گرفته می گردد به ذات کسب وکار باز می گردد و یک فرمول واحد برای تمام استارتاپ ها وجود ندارد. در این جا موضوع این است که باید بررسی کامل انجام گردد که چند نفر هستند حاضرند در این صفحه اطلاعات اولیه ای مثل ایمیل یا شماره موبایل خود را ثبت کنند. از آمار رجوع به صفحه و رفتار کاربر مثلاَ ثبت اطلاعات، می توان اقبال مخاطبان نسبت به این محصول یا خدمت را سنجید. بخش عمده ای از کار همین نیازسنجی است تا متوجه شویم که نیاز بازار به این محصول واقعی است یا خیر و البته جامعه مخاطب این محصول، تا چه میزان حاضرند از آن استفاده کنند.
لازم می دانم موضوعی را مشخصاَ بیان کنم و آن نظر سنجی از افراد داخل تیم یا اطرافیان خودمان است. در بسکمک از موارد نظرات این افراد نسبت به محصول استارتاپ وارد نیست چرا که آنها مخاطب این محصول نیستند. چه تشویق و چه تقبیح این گروه داده قابل اتکایی برای استارتاپ ارائه نخواهد داد.
فارس: چه مسائلی در موضوع نیازسنجی متوجه تیم های استارت آپی است؟
حسینی: سندرومی به نام سندروم ارائه راه حل وجود دارد که یکی از دلایلی است که استارت آپ ها در ایده خود پیروز نمی شوند. این موضوع به آن دلیل است که این تیم ها فکر می کنند ایده آنها ایده ای است که یک راه حل منحصر به فرد دارد و مردم هم از آن استقبال می کنند. به بیان دیگر تیم کارآفرین بدون تست محصول یا خدمت خود، عاشق ایده خودشان می شوند و ممکن است چندین ماه یا حتی چند سال روی آن کار کنند بدون آنکه واقعاَ محصول تست شده باشد و بازخورد واقعی از مشتری دریافت گردد. این در حالی است که اعتبارسنجی مشتریان دارای روش های مدون و البته برای استارتاپ ها اهمیت حیاتی دارد؛ به عنوان مثال در یکی از کتاب های حوزه بازاریابی استارت آپی این موضوع ذکر شده است که یک فرد ایده خود را با خانواده در میان گذاشته و آنها نیز از این ایده استقبال می کنند و تصور می کنند که چه ایده نابی وجود دارد! سپس فرد بدون نیازسنجی بازار مخاطبان این ایده را به محصول تبدیل می کند و در نهایت نمی تواند از این موضوع سود کند؛ چراکه اعتبارسنجی نامعتبری برای مشتریان انجام شده، لذا افراد نباید این موضوع را که موضوع بی نهایت مهمی است فراموش کنند.
عدم توجه به بازار و تمرکز مطلق روی محصول، موجب شکست کامل یک استارت آپ می گردد. مراقب باشید عاشق ایده خود نشوید، اجازه بدهید مشتریانتان عاشق خدمات شما باشند. استارت آپ های پیروز عاشق صورت مسأله معتبر خود هستند.
فارس: حال چگونه می توانیم یک اعتبارسنجی پیروز داشته باشیم؟
حسینی: شرط پیروزیت برای کسانی که تیم استارت آپی را تشکیل داده اند این است که از افرادی که برای آنها محصول ارائه می کنیم، بپرسیم دقیقا به چه چیزی نیاز دارند. این کار ساده به نظر می آید ولی موضوع به این سادگی نیست! پیشنهاد می کنم تیم استارت آپی با استفاده از متدولوژی اعتبارسنجی مشتری این فرایند را آغاز کنند و ترجیحاَ از مشاوره افراد متخصص استفاده کنند. زمانی که نیاز واقعی مشخص شد، استارت آپ نیز همان نیاز را برطرف می کند. مجدد تأکید می کنم با پرسیدن سؤال های کلی، به داد ه های نامعتبری دست پیدا می کنیم که عملا سبب هدایت به راستا اشتباه می گردد. برای رسیدن به نقطه تناسب صورت مسأله و راه حل و حرکت در راستا پیروزیت استارت آپ باید شخصیتی از مشتری مدنظر تعریف گردد و با آنان درباره نیازهایشان به طور جزئی صحبت گردد.
توجه به جزئیات سبب تغییرات بزرگ در کسب و کار می گردد
همیشه بزرگ فکر کنید ولی کوچک آغاز کنید. مثالی از این موضوع این است که یکی از اپلیکیشن های پیروز در حوزه حمل و نقل در ابتدای کار خود مسائل زیادی داشت. با وجود آنکه این اپلیکیشن در کشورهای دیگر به راحتی فعالیت می کرد، اما در زمان عرضه این خدمت در کشور خودمان ایران، بازخورد مناسبی از مشتریان و راننده ها نداشت. این تیم استارت آپی به این قضیه فکر کردند که حتما این ایده پاسخ مناسب را خواهد داد، اما مشکل اینجا بود که نه راننده ها و نه متقاضیان درخواست اتومبیل راضی نبودند که از این اپلیکیشن استفاده کنند، به همین دلیل این استارت آپ با تمرکز بر بخش کوچکی از بازار و با ارائه سیاست های تشویقی و سوبسید توانست هم مردم و هم راننده ها را به استفاده از این اپلیکیشن ترغیب کند و پس از آن با ارتقای زیرساخت ها و بازاریابی وسیع توانست رشد کند.
این توصیه من به تیم های استارت آپی است که باید با تمرکز زیاد کار را آغاز کنیم و با سرعت فرایند یادگیری را طی کنند تا ایده در فرایند توسعه کسب و کار اصلاح گردد. این خود اصلاحی توسط تیم های کارآفرین انجام می گردد و مرتباَ باید با داده های دریافتی از مجموعه مشتریان، به اصلاح محصول خود می پردازند
تأکید می کنم در ابتدای کار تنها بخش کوچکی از بازار را به عنوان بازار خط مقدم در نظر گرفت و با شکل دادن چرخه بازخورد، توانست به نقطه تناسب محصول و بازار برسد و بعد از مدتی و با گسترش اپلیکیشن توانست کل شهر را پوشش دهد و پس از آن در شهرهای دیگر کشور به ارئه خمات خود بپردازد.
لذا این توصیه من به تیم های استارت آپی است که باید با تمرکز زیاد کار را آغاز و با سرعت فرایند یادگیری را طی کنند تا ایده در فرایند توسعه کسب و کار اصلاح گردد. این خود اصلاحی توسط تیم های کارآفرین انجام می گردد و مرتباَ باید با داده های دریافتی از مجموعه مشتریان، به اصلاح محصول خود بپردازند.
فارس: چگونه از سرقت ایده جلوگیری کنیم؟
حسینی: این موضوع را نباید فراموش کرد که خود ایده به تنهایی آنقدر فوق العاده نیست که از سرقت آن بترسیم. مهم این است که تیم استارت آپی دوام آورده و تغییرات را پذیرفته و با سرعت تغییر کند. همچنین همزمان با ذائقه مشتری، ایده را اصلاح کند. موضوع پیروزیت کسب و کار استارتاپ اصرفاَ ایده نیست. اجرای درست ایده تفاوت را ایجاد می کند. همانطور که صحبت شد فیسبوک اولین ایده پرداز شبکه های اجتماعی نبود ولی توانست در بازار قوی ترین باشد. مهم این نیست که اولین باشیم، مهم این است که در تطبیق خود با نیاز و خواسته های بازار سریع ترین باشیم و در زمان درست البته پس از رسیدن به نقطه تناسب محصول و بازار روی رشد تمرکز کنیم. اعتبار سنجی مشتریان این راستا را برای استارت آپ ها هموار می کند. لذا موضوع کسب و کار استارت آپ با ایده ابتدایی کاملاَ متفاوت است و اگر کسی بتواند ایده یا راه حل ارائه شده خود را تکامل بخشد، می تواند در مرحله رشد پیروز گردد.
اگر کسی ایده شما را در زمانی که در حال تحقیق روی آن هستید عملیاتی کند، شما چیزی را از دست نداده اید؛ چراکه آن فرد دیر یا زود این کار را انجام می داد و اگر توانست ارزش افزوده ای به ایده شما اضافه کند، بدانید که بر روی مشتریانش تمرکز کرده است که البته این امر، آن کسب و کار را منحصر به فرد می کند. پس چه بهتر که جلوی خسارات مالی شما برای جلو بردن ایده را گرفته است. لذا از سرقت یا کپی شدن ایده توسط سایرین نهراسید.
فارس: چند نوع کسب و کار وجود دارد؟
حسینی: انواع و اقسام مختلف از کسب و کارهای استارت آپی با تعاریف و معیارهای مختلف وجود دارد. گمان می کنم، موضوعی که شما به آن اشاره می کنید تفاوت کسب و کار یک تاکسی اینترنتی با فروش آنلاین محصولات یک شرکت است. اصطلاحاَ به این مدل از کسب و کارها که حداقل از دو گروه کاربر مختلف تشکیل شده اند کسب و کار پلتفرمی می گویند.کسب و کارهای پلتفرمی دارای دو سمت مختلف هستند؛ سمت تقاضا و سمت تأمین. این کسب و کارها طوری طراحی شده اند که اجازه تعامل حداقل دو گروه مختلف از کاربران فراهم می کند. جامعه متقاضیان خدمت می توانند از جامعه ارائه دهندگان خدمت سرویس بگیرند. این نوع کسب و کارها به دلیل ذاتشان ارزشی برای دو گروه در بستر پلتفرم ایجاد می کنند.
به عنوان مثال گروهی مسافر و گروهی راننده روی بستر یک پلتفرم با هم تعامل می کنند و هر دو منتفع می شوند. این نوع کسب و کارها، زمانی که شکل می گیرند و دو گروه یا بیشتر در آن به تعامل می پردازند، ارزشی را برای دو گروه فراهم می کنند که هم افزا است. یعنی اگر بر روی یک پلتفرم تعداد متقاضی بیشتری وجود داشته باشد، خدمات دهندگان خرسند تر خواهند بود چراکه راحت تر محصول یا خدمت خود را به فروش می رسانند، لذا خدمات دهندگان دیگر هم علاقه پیدا می کنند به آن پلتفرم بپیوندند. از طرف دیگر خدمات دهندگان بیشتر، سهولت خدمت دریافت یا انتخاب بیشتری را برای متقاضیان به ارمغان می آورد یعنی اثر شبکه ای مثبت شکل می گیرد. در این زمان امکان رقابت یک پلتفرم جدید با آنها خیلی سخت می گردد. البته حل مسأله شکل دادان این نوع کسب و کارها پیچیدگی زیادی دارد و از آن به عنوان مسأله مرغ یا تخم مرغ یاد می گردد که کدام یک باید در ابتدا وجود داشته باشد (خدمت دهنده یا متقاضی).
در کنار این کسب و کارها، کسب و کار خطی یا خط لوله ای نیز وجود دارد. کسب و کارهای خطی، کسب و کارهایی هستند که در آن خدمت از سمت یک خدمت دهنده به گروه مشتریان یا کاربران ارائه می دهند.
توسعه کسب و کارهای پلتفرمی کار سختی است و پیچیدگی زیادی دارد اما در دازمدت پایداری و سود عملیاتی بالاتری نسبت به کسب و کارهای خطی دارند، چرا که با افزایش تقاضا و تراکنش ها هزینه های عملیاتی رشد چشمگیری نخواهد داشت.
خوشبختانه در کشور ما قوانین خوبی در حوزه مالکیت فکری وجود دارد که به استارت آپ ها توصیه می گردد با مشاوره با افراد متخصص بتوانند از حقوق خود دفاع کنند. ثبت نام تجاری، لوگو و پتنت های صنعتی و طراحی می تواند به کسب و کارهای استارت آپی در حفاظت از دارایی های غیر ملموسشان کمک کند
فارس: آیا پس از رشد یک کسب و کار استارتاپی، باز هم امکان سرقت ایده وجود دارد؟
حسینی: همان طور که گفته شد کسب و کارهای پلتفرمی به دلیل ساختار پیچیده ای که دارند باید مراحل زیادی را برای پیشرفت طی کنند، اما پس از پیشرفت رقابت با آنها کار سختی است. برای کسب و کارهای خطی امکان رقابت وجود دارد اما نباید این موضوع را فراموش کرد که در دنیا قوانینی وجود دارد که به قوانین ضد انحصار مشهور است و شما نمی توانید به عنوان یک ایده پرداز، ایده ای را برای خودتان به تنهایی ثبت کنید و مرز کسب و کار را در انحصار خودتان داشته باشید.
خوشبختانه در کشور ما قوانین خوبی در حوزه مالکیت فکری وجود دارد که به استارت آپ ها توصیه می گردد با مشاوره با افراد متخصص بتوانند از حقوق خود دفاع کنند. ثبت نام تجاری، لوگو و پتنت های صنعتی و طراحی می تواند به کسب و کارهای استارت آپی در حفاظت از دارایی های غیر ملموسشان کمک کند. در نهایت به تیم های استارت آپی توصیه می گردد، با مدیریت داده محور، شکل دهی چرخه بازخورد از مشتریان و مطالعه خود را به روز نگاه دارند و همراه با تغییرات فناوری و بازار، خود را تغییر دهد.
منبع: خبرگزاری فارس