ایمان صرفاً یک امر درونی و اعتقادی نیست!
به گزارش مجله اندیشه، ایمان به ادعا و آرزو نیست بلکه ایمان آن است که در دل خالص باشد و عمل آن را تصدیق و تأیید کند. ایمان هم گرایش درونی و قلبی، هم بیان و اظهار زبانی و هم عمل و رفتار است.
به گزارش خبرنگاران و به نقل از تبیان؛ عنصر ایمان در روان شناسی شخصیت انسان بر اساس آموزهای دینی از صندلی عالی برخوردار است. از این رو ایمان شناسی از مباحث بسیار مهم در فرهنگ اسلامی است. ایمان به خدا و فرستادگان خدا در زندگی انسان چه آثاری دارد؟ تعریف و ماهیت ایمان چیست؟
آیا ایمان صرفاً یک امر درونی و اعتقادی است یا با رفتار و گفتار انسان نیز پیوند دارد؟ حقیقت ایمان و حد و مرزها و امتیازات و ویژگی های ایمان کدام است؟ بهترین منبع و بالاترین مرجع برای درک حقیقت ایمان احادیث پیغامبر اعظم حضرت محمد بن عبدالله صلی الله علیه وآله وسلم است.
تعریف پیغامبر خدا از ایمان محکم ترین و زیباترین تعریف است چرا که جامع و کامل بوده و از جانب خدای متعال و بر پایه وحی الهی راسخ است و ارزشی مطلق، جاویدان و جهانی دارد.
ایمان دارای سه بعد قلبی، لسانی و عملی است
در منطق اهل بیت علیهم السلام و احادیث نبوی، ایمان و عمل پیوند اساسی و ارتباط بنیادی و ماهوی دارند. ایمان و عمل تفکیک ناپذیرند و در تعامل با هم قرار دارند.
بر اساس گزارش امام علی علیه السلام پیغامبر خدا حضرت محمد صلی الله علیه وآله وسلم در تعریف ایمان فرموده اند: الایمان معرفة بالقلب و قول باللسان و عمل بالارکان (کنز العمال فی سنن الاقوال والافعال، ج 1، ص 27، حدیث 2) ایمان شناخت با دل است و گفتن با زبان و عمل با ارکان بدن. مطابق این حدیث نبوی ایمان دارای سه بعد قلبی، لسانی و عملی است. بنابراین ایمان تنها معرفت قلبی نیست بلکه باید در گفتار و رفتار نیز نمودار گردد.
قبولی ایمان قلبی در گرو رفتار و عمل خارجی است و ایمان و عمل دو شریک جدایی ناپذیرند. پیغامبر اسلام در حدیث دیگر فرموده اند: لیس الایمان بالتحلّی و لابالتمنی و لکن الایمان ما خلص فی القلب و صَدَّقه الاعمال. ایمان به ادعا و آرزو نیست بلکه ایمان آن است که در دل خالص باشد و عمل آن را تصدیق و تأیید کند
ایمان هم گرایش درونی و قلبی، هم بیان و اظهار زبانی و هم عمل و رفتار است. امام علی علیه السلام تفکیک ناپذیری ایمان و عمل را از قول پیغامبر خدا صلی الله علیه وآله وسلم در حدیث دیگر چنین گزارش کرده اند: الایمان والعمل اخوان شریکان فی قَرَنٍ، لایقبل الله احد هما الّا بصاحبه (کنز العمال فی سنن الاقوال والافعال، ج 1، ص 33، حدیث 59). ایمان و عمل دو برادر شریک و به هم پیوسته اند، خداوند هیچ یک از آن دو را جز با صاحب و همراهش نمی پذیرد و قبول نمی کند.
رفتارباید منطبق بر ایمان باشد
بر اساس این حدیث نبوی قبولی ایمان قلبی در گرو رفتار و عمل خارجی است و ایمان و عمل دو شریک جدایی ناپذیرند. پیغامبر اسلام در حدیث دیگر فرموده اند: لیس الایمان بالتحلّی و لابالتمنی و لکن الایمان ما خلص فی القلب و صَدَّقه الاعمال (بحار الانوار، ج 69، ص 72). ایمان به ادعا و آرزو نیست بلکه ایمان آن است که در دل خالص باشد و عمل آن را تصدیق و تأیید کند.
آری ایمان و عمل توأمان اند. صندلی اصلی ایمان قلب است و زمانی که ایمان خالص در قلب نهادینه و پایدار شد رفتار انسان با آن انطباق خواهد داشت و تعارض و تضادی بین ایمان و عمل مشاهده نمی گردد. ایمان آن حقیقتی است که در دل جای می گیرد و رفتار انسان آن را تصدیق می کند. مردم انسان مۆمن را افزون بر شعار و گفتار باید با رفتار و اعمال بشناسند. نقش ایمان در زندگی انسان مۆمن باید آشکار گردد.
چه کسی ایمان حقیقی دارد؟
در احادیث نبوی حقیقت ایمان توصیف شده است و در همین احادیث ارتباط ایمان و رفتار نشان داده می گردد. پیغامبر اسلام فرموده اند: لایحق العبد حقیقة الایمان حتی یغضب لله و یرضی لله فاذا فعل ذلک فقد استحق حقیقة الایمان (کنز العمال فی سنن الاقوال و الافعال، ج 1، ص 36، حدیث 99)
بر اساس گزارش امام علی علیه السلام پیغامبر خدا حضرت محمد صلی الله علیه وآله وسلم در تعریف ایمان فرموده اند: الایمان معرفة بالقلب و قول باللسان و عمل بالارکان ایمان شناخت با دل است و گفتن با زبان و عمل با ارکان بدن. مطابق این حدیث نبوی ایمان دارای سه بعد قلبی، لسانی و عملی است. بنابراین ایمان تنها معرفت قلبی نیست بلکه باید در گفتار و رفتار نیز نمودار گردد
بنده به حقیقت ایمان نمی رسد مگر آن که برای خدا به خشم آید و برای خدا خرسند گردد. پس هر گاه چنین کند سزامند ایمان حقیقی گشته و استحقاق حقیقت ایمان را یافته است. خرسندی برای خدا و تولّی، خشم برای خدا و تبری در ماهیت ایمان جای دارد و این خرسندی و غضب برای خدا باید به فعلیت و عینیت در خارج برسد و در گفتار و رفتار هویدا گردد. انس بن مالک از پیغامبر خدا نقل می کندکه: لایۆمن عبد حتی یحب للناس ما یحب لنفسه من الخیر (کنز العمال فی سنن الاقوال و الافعال، ج 1، ص 36، حدیث 95). هیچ بنده ای مۆمن نیست مگر آن که هر خوبی برای خود می خواهد برای مردم نیز بخواهد.
در حقیقت ایمان، مهرورزی نهفته است
در حدیث نبوی دیگر آمده است: لایبلغ عبد حقیقة الایمان حتی یحب للناس ما یحب لنفسه (کنز العمال فی سنن الاقوال و الافعال، ج 1، ص 37، حدیث 104). هیچ بنده ای به حقیقت ایمان نرسد مگر آن که برای مردم دوست بدارد آن چه را برای خود می خواهد. در این دو حدیث نبوی درس ها و پیغام های اخلاقی بزرگی نهفته است. در حقیقت ایمان، مهرورزی نسبت به مردم نهفته است هر آن چه انسان مۆمن برای خود می پسندد و به آن علاقه دارد و دوست می دارد دیگران در ارتباطات با وی به آن عمل نمایند، باید در روابط اجتماعی خویش با دیگران به آن پای بند باشد.
پیغامبر اسلام در این احادیث به همه مۆمنان هشدار می دهد که باید گفتار و رفتارشان مطابق منطق دین و ایمان قلبی آنان باشد. پذیرش اصل پیوند ایمان و عمل، در گفتار و رفتار اهل ایمان تأثیرگذار بوده و منافع بسیاری دارد. باور این که در حقیقت ایمان، عمل انسان سهم زیادی دارد خود سازنده اخلاق مۆمنان است. این احادیث نبوی تکلیف پیروان پیغامبر خدا را آشکار می کند. گفتار و رفتار مسلمانان نباید با اسلام زاویه داشته باشد، چون اسلام و ایمان هر فرد را باید در عمل اسلامی او جستجو کرد.
بخش اخلاق و عرفان اسلامی تبیان
منبع: جام جم آنلاین