راهنمای بازدید از هرم جوزر در مصر - مجله اندیشه

این گورستان که امروزه بخشی از سرزمین اهرام مصر به شمار می رود، به عنوان میراث دنیای یونسکو به ثبت رسیده است. در میان این گورستان باستانی نیز هرم جوزر (Pyramid of Djoser) دیده می شود که در قرن 27 پیش از میلاد ساخته شده و قدیمی ترین هرم در مصر و اولین سازه یادبود سنگی در دنیا محسوب می شود. هرم جوزر که به عنوان هرم پلکانی نیز معروفیت دارد، به خاطر ظاهر پلکانی و منحصربه فرد خودش بسیار برجسته و تماشایی به نظر می رسد و در آن دوران نیز الهام بخش ساخت اهرام دیگر جیزه بوده است.

تاریخچه و معماری هرم جوزر

هرم جوزر حدود 4700 سال پیش و در طی دوران حکومت سلسله سوم پادشاهی قدیمی مصر ساخته شده بود. دستور ساخت این هرم را نیز حاکمی به نام جوزر صادر نموده بود که سعی داشت آرامگاه ابدی اش را خودش بسازد. طراحی این هرم نیز به وزیر این حاکم به نام ایمهوتپ نسبت داده شده است. طراحی های ایمهوتپ برای ساخت این هرم کاملا جاه طلبانه و اوریجینال بوده است.

در گذشته، مقبره های سلطنتی شامل یک اتاق زیرزمینی بوده اند که ساختاری مستطیل شکل با اضلاعی شیبدار به نام مستابه (mastaba) بر روی آن قرار می گرفتند و از آجرهای گلی ساخته می شدند. هرم جوزر نیز شامل 6 مستابه است که به ترتیب مقدار روی یکدیگر نهاده شده اند و ساختاری هرمی شکل را ایجاد نموده اند. ارتفاع این هرم به حدود 203 فوت می رسد و به جای استفاده از آجر گلی نیز از سنگ های تراشیده شده در آن استفاده و روی آن ها نیز با سنگ آهک سفید و درخشانی پوشیده شده است.

در زیر این هرم نیز هزارتویی از تونل ها و اتاق ها قرار دارند که طول آن ها به بیش از 3 مایل می رسد. در میان این اتاق ها نیز محل تدفین جوزر دیده می شود که چیدمانی شبیه به اتاق های نشمین کاخ او داشته تا بدین ترتیب، فضایی آشنا را برای زندگی پس از مرگ او فراهم نمایند. علاوه بر این ها نیز فضاهایی برای تدفین حرمسرای سلطنتی او در نظر گرفته شده است.

پسر از مرگ جوزر، محل تدفین او مهر و موم شد. با این حال، در دوران باستان این هرم مورد غارت نهاده شد و جنازه جوزر هیچ گاه پیدا نشد. این هرم در مرکز مجموعه ای بسیار بزرگتر نهاده شده است که شامل حیاط ها، مقبره های کوچک و زیارتگاه ها است. این مجموعه در دوران اوج خود به وسیله دیوارهای سنگ آهکی به طول 5400 فوت احاطه شده بود. هرم جوزر و بسیاری دیگر از گنجینه های گورستان سقاره عمدتا به وسیله معمار فرانسوی ژان فیلیپ لوئر (Jean-Philippe Lauer) در قرن بیستم میلادی حفاری و تا حدی بازسازی شدند.

گشت و گذار در مجموعه هرم جوزر

بسیاری از گردشگران برای ورود به مجموعه جوزر از گوشه جنوب شرقی وارد می شوند که در آنجا، بخشی از دیوار سنگ آهکی آن بازسازی شده است. به هنگام ورود نیز راهرویی ستون دار با 40 ستون با حکاکی هایی زیبا دیده می شود. پس از آن نیز صحن بزرگ جنوبی واقع شده است که به وسیله یکی از 14 درب اصلی می توان به آن ورود کرد. این درب ها برای آن ساخته شده اند تا روح فرعون بتواند به میل خود رفت و آمد کند.

صحن بزرگ جنوبی فضایی باز و وسیع است در ضلع جنوبی هرم به شمار می رود. در وسط این مکان نیز دو نشانگر جهت مسابقه آیینی را نشان می دهند که فرعون در طول زندگی خود به عنوان بخشی از جشن های هب سد (Heb-Sed) انجام می داد. هدف از این جشنواره نیز اثبات تداوم سرزندگی و آمادگی پادشاه برای حکومت بوده است. در صحن دیگری به نام هب سد که در ضلع شرقی هرم واقع شده است، نشانه هایی از این جشن دیده می شود و به لطف همین نقش برجسته های دیواری و نقاشی ها ما اطلاعات بیشتری در خصوص این جشن آیینی در دست داریم.

از جمله دیگر سازه های برجسته درون مجموعه هرم جوزر نیز می توان به مقبره جنوبی (South Tomb) اشاره نمود که درون آن با کاشی های آبی رنگ و نقش برجسته هایی از زندگی فرعون تزیین شده است. خانه های جنوبی و صحن شمالی نیز از جمله دیگر جاهای تماشای هرم جوزر به شمار می روند که باید از آن ها تماشا کنید.

درست در پای هرم جوزر نیز سرداب (Serdab) واقع شده است که در آنجا، مجسمه ای واقعی از خود جوزر در یک جعبه چوبی دیده می شود. به وسیله سوراخ هایی که درون این جعبه ایجاد شده، می توانید نیم نگاهی به این مجسمه داشته باشید. هر چند، این مجسمه یک کپی از مجسمه اصلی به شمار می رود و نسخه اصلی در موزه مصر در قاهره نگهداری می شود.

دیگر گنجینه های هرم جوزر و گورستان سقاره نیز درون موزه ایمهوتپ (Imhotep Museum) قرار دارند که می توانید از آن ها تماشا کنید. از جمله این آثار نیز می توان به کاشی های آبی رنگ از درون هرم جوزر، تابوب چوبی ایمهوتب و مومیایی مرینره اول اشاره نمود. این مومیایی که قدمت آن به 2292 پیش از میلاد باز می شود، قدیمی ترین مومیایی سلطنتی به شمار می رود که تا به امروزه به طور کامل پابرجا به جای مانده است.