مغز های تنبل نِت زده! - مجله اندیشه

به گزارش گروه رسانه های خبرنگاران، خیلی از ما جوان ها و میانسال ها از همین الان در حال ابتلا به آلزایمر پنهان هستیم. کسی را می شناسم که تمام رمز کاربری و رمز عبور همه کارت های بانکی و ایمیل ها و... را توی دفتر نوشته است. هر چند این یکی بهتر از سپردن به حافظه گوشی است. عده ای هم برای فرار از سپردن مطالب به ذهن شان شماره ها و عدد های رند یا تاریخ تولد و شماره شناسنامه شان را انتخاب می نمایند.

قدیمی ها به حافظه خودشان متکی بودند

قدیم تر که هنوز گوشی موبایل و این همه مموری های رنگارنگ نبود زندگی معنای دیگری داشت. آدم ها روی ذهن خودشان حساب باز می کردند نه روی وسایلی که ساخته دست بشر هستند. پدرم حسابش آن قدر قوی است که مو لای درزش نمی رود. دقیق و سریع جمع و ضرب ها را پاسخ می دهد. می دانید چرا؟ زیرا به ذهن خودش متکی است و یاد نگرفته برای یک عمل ساده ریاضی به ماشین حساب پناه ببرد. خیلی از کسبه قدیمی سواد آنچنانی نداشتند، اما تمام حساب و کتاب های شان را با چرتکه انجام می دادند. اما حالا بچه های ابتدایی هم مجاز به استفاده از ماشین حساب هستند. درست وقتی که ذهن شان یاد می گیرد مسائل را حلاجی نموده و راه جواب دریافت را تمرین کند، به او یک ماشین حساب می دهند تا خودش را خسته فکر کردن نکند. تکنولوژی بلا های دیگری هم سر مغزمان آورده است.

توی حوادث شماره ای به خاطر نمی آورید

فکر کنید اتفاقی برای تان افتاده، گوشی شما را سارق زده یا در حادثه ای خاموش شده است. شما چگونه به اقوام خود خبر می دهید؟ هر چه فکر می کنید شماره ای به خاطر نمی آورید. زیرا همه حافظه شما توی همان گوشی بود که حالا دیگر نیست. تکنولوژی مغز ما را تنبل نموده است. حاضر نیستیم به خودمان زحمت بدهیم شماره را به ذهن بسپاریم. بد نیست این حافظه را برای مواقع ضروری هم که شده به کار بگیریم و چند شماره مهم و کاربردی را ازبر کنیم. طرف آمده بود بانک می خواست فرم افتتاح حساب را پر کند، شماره تلفن خانه اش را نمی دانست. گوشی را درآورد و اسم خونه مون را جست وجو کرد.

گاهی توی اینستاگرام پیغامی از دوستان خود می بینید که گوشی خود را گم نموده اند. آن ها اعلان عمومی می نمایند که هر کس مایل است شماره اش را برای او بفرستد، زیرا او کسی را نمی شناسد. نمی دانم خوب است یا بد. شاید هم حجم اطلاعات آن قدر زیاد است که نمی گردد همه را به ذهن سپرد و مغز را با ورودی های بی ارزش پر کرد.

جست وجوی پاسخ بازی های فکری در گوگل

نکته بعدی بازی های رایانه ای است، بازی هایی مثل کلماتیک آمیرزا و خیلی بازی های دیگر که تمرکز و حافظه شما را نشانه می رود. امیدوارم از آن جمله آدم هایی نباشید که تحمل ندانستن ندارند و بدون هیچ تمرکزی سراغ یافتن پاسخ در اینترنت می فرایند. پاسخ تمام بازی ها توی گوگل قابل دسترسی است و کسی مجبور نیست برای پشت سر گذاشتن یک مرحله زحمت بی فایده بکشد و وقت هدر بدهد!

قدیم ها وقتی یکی دستور شیرینی یا یک غذای جدید می داد آن را توی کاغذ یا گوشه دفتری می نوشت. هر وقت می خواست به آن پناه می برد و با تکیه بر اطلاعات همراهش آشپزی می کرد، اما حالا دسترسی به همه غذا ها آسان است. با یک کلیک ساده می گردد غذا های آن سر جهان را هم درست کرد و لذت برد. اما آیا اگر چند روز اینترنت قطع گردد باز هم این همه غذای رنگارنگ و شیرینی متنوع پخته می گردد؟ آیا کسی می تواند با یک دستور پخت ثابت و تعیین که از قبل توی ذهنش بوده کار کند؟

زندگی ماشینی مغز ما را تنبل نموده است. برای هر یاد آوردن و فکری راهکار داریم. مثلاًَ برای اینکه آدرسی که دیگران به ما به عنوان کروکی به صورت شفاهی می دهند یادمان نرود نرم افزار جهتیاب نصب می کنیم و بدون هیچ فشاری ما را تا مقصد رهنمون می نماید.

مغز هایی وابسته به فضای مجازی

بحث را عوض کنیم. شما چقدر از اطلاعاتی که هر روز به خورد مغزتان می دهید استفاده می کنید؟ چقدر داده های دیگران در مواقع ضروری به کارتان می آید؟

همه ما روزانه وقت زیادی را صرف مرور یادداشت ها، استوری ها و پست های دوستان مان می کنیم. حتی آن هایی را که نمی شناسیم، می خوانیم و لذت می بریم. یکی را که خوش مان بیاید با اجازه یا بی اجازه توی صفحه خودمان کپی می کنیم تا دیگران هم لذت ببرند. هر روز شاهد متن ها و صبح به خیر هایی هستیم که یکی زحمت نوشتنش را کشیده و بقیه بی تفکر از آن استفاده می نمایند. فرض کنید یکی می خواهد برای کسی پیغام تبریک بفرستد چه می نماید؟ تمام فضای اینترنت را زیر و رو می نماید تا بهترین جمله را بیابد. یا گاهی توی صفحه اش جملات روشنفکری می گذارد از آدم های بزرگ. یعنی کلاس و شخصیتش را جمله هایی نشان می دهند که توی صفحه اش انتخاب می نماید.

کسی فراوری ایده و فکر نمی نماید

این روز ها بیشتر ما مصرف نماینده داده های ذهنی و علم دیگران هستیم. نیازی نمی بینیم خودمان کمی خلاقیت به خرج دهیم و فراوری ایده و فکر کنیم. این بزرگ ترین آفتی است که جوامع امروز با آن دست به گریبانند. عده ای فکر می نمایند و عده ای از فکر آن ها استفاده می نمایند. همه ما عاشق شعریم و این از طبع لطیف ایرانی بودن مان ریشه می گیرد. اما همین حالا اگر به کسی بگویند یک بیت شعر از حفظ بخوان کسی حضور ذهن ندارد. توی اولین برنامه دورهمی در فصل جدید، مهران مدیری دو نفر را نزد خود خواند و از آن ها خواست چند بیت شعر از حضرت حافظ بخوانند. هر دو خندیدند و حرف توی حرف که حضور ذهن ندارند. جالب بود که روز حافظ همه تریپ روشنفکری برمی دارند و توی صفحه شان شعرهایش را به اشتراک می گذارند، اما دریغ از یک بیت شعر. تأسف خوردم برای ایرانی بودنم. تأسف خوردم برای او که دانشجو بود و یک بیت حفظ نبود و آن یکی در شرف قاضی شدن بود و حتی از روی دیوان حافظ نمی توانست بدون اشتباه کلمات را ادا کند.

تجملات را بیشتر و تفکرات را کم می کنیم

اصلاً برخی برنامه ها خودشان تحقیق جامعه شناسی هستند. می توانیم رفتار های اجتماعی را بی هیچ زحمتی تحلیل کنیم. توی همان برنامه دورهمی دو نفر آمدند تا درباره فلسفه یلدا حرف بزنند. پاسخ هایشان خنده دار بود و هدیه را هم دریافتد و سرمست سر جایشان نشستند، اما تأسف بار بود. آن ها به عنوان یک ایرانی که هر سال با شور و شوق دنبال برپایی یلدا هستند و هر سال هم رنگ و لعابش بیشتر می گردد حتی نمی دانستند چرا یلدا، یلدا شده است؟ همه زورشان را زدند و آخر هم گفتند یلدا مؤنث است. یعنی خیلی از مردم کاری را می نمایند که اطلاعاتی درباره اش ندارند. کورکورانه سنتی را پیش می گیرند بدون اینکه فلسفه اش را بدانند. اگر همین حالا یکهویی از شما بپرسند فلسفه نوروز چیست می توانید جواب دقیقی بدهید؟ ما همگی بنده عادت هستیم. به همه چیز عادت می کنیم. هر سال تجملات را بیشتر و تفکر را کمتر می کنیم. بیچاره بچه های ما که قرار است سنت های مذهبی و ملی را از ما فرابگیرند و ادامه دهنده این جهت باشند، بدون اینکه چیزی بدانند. بدون اینکه قصه های ننه سرما و عمو نوروز را بدانند و بخوانند. طفلی بچه ها که قرار است با جهل و ندانستن پیش بفرایند. فقر اقتصادی را می گردد با یاری کردن درست کرد. می گردد گرسنگی شکم را تحمل کرد. در این مقوله یک لقمه نان هم چاره ساز است، اما وای به ملتی که فقر فرهنگی گریبانش را بگیرد. وای به ملتی که با خواندن غریبه باشد. وای اگر نتواند از شاعر های نامی ایرانی یک بیت بخواند.

شما با این همه اطلاعات روزانه فضای مجازی که برایش وقت صرف می کنید چه می کنید؟ توی صفحات مختلف هستید و از هر کدام چیزی یاد می گیرید. آیا به موقع می توانید از آن ها بهره ببرید؟ آیا این همه داده گرهی از مسائل شما باز می نمایند؟ آیا برای بهتر شدن حال بنفشه آفریقایی تان که چند روز است بی حال شده نسخه آماده ای دارید؟ آیا اگر با دوست خود به کوه بروید اطلاعات کوهنوردی صفحه ای که دنبال می کردید به کارتان می آید و دانشی به شما می افزاید؟ اگر جایی دور از خانه مجبور به آشپزی یک غذای ساده شوید چیزی از دستور هایی که خوانده اید و هر روز لایک نموده اید به خاطر می آورید؟ اگر توی یک جشن شرکت نموده و بخواهند از فلان فیلسوف یک جمله یا از فلان کتاب یک حکایت تعریف کنید می توانید یا می گویید حضور ذهن ندارید؟

ما چیزی را یادداشت نمی کنیم. آن قدر اطلاعات در دسترس مان است که فکر نمی کنیم ممکن است این منبع اطلاعات برای مدتی قطع یا دچار نقص گردد. آن وقت است که کمیت زندگی ها می لنگد. آن وقت است که تازه می فهمیم ذهن و حافظه مان چند- چند است و ما در پروراندنش چقدر پیروز بوده ایم؟ ما اطلاعات مکتوب نداریم و اگر موتور های جست وجوگر را از ما بگیرند مغزمان تهی از اطلاعات می گردد. ما کم مطالعه می کنیم. مطالعه به معنای واقعی کلمه و نه صرف نشستن و کتاب قصه را ورق زدن. ما غیبت و آهنگ گوش دادن با هدفون را توی مکان های عمومی بیشتر دوست داریم تا خواندن کتاب. اگر همه چیز به عقب بازگردد و ما جهانی بدون اینترنت و موبایل را تجربه کنیم چه چیزی برای انتقال به نسل بعدی خواهیم داشت؟ بهتر نیست به جای وقت گذاشتن روی مطالعه هایی که آبی ازشان گرم نمی گردد و فقط از سر هم چشمی لایک می گردد کمی کتاب بخوانیم یا اطلاعات مفید روزانه را یادداشت کنیم؟

حافظه خود را به شیوه های مختلف تقویت کنید

یکی از راه های تحریک ذهن برای قوی بودن، پیاده روی روزانه است. اگر قرار است از شر این زندگی یکنواخت و ماشینی خلاص شده و دوباره به دانش خودمان تکیه کنیم ضروری است به دستور آدم هایی که این تکنیک را آموخته اند عمل کنیم و پیاده روی یکی از این آموخته هاست. دیگر اینکه آنچه برایتان خوشایند است و در طول روز می آموزید آن را یادداشت کنید. یادداشت باعث می گردد آن مطلب در ذهن تان جاگیر گردد. فرقی نمی نماید این داده چه باشد. می تواند یک آموزه روانشناسی باشد یا یک جمله تأثیرگذار روی دیوار های مترو.

سعی کنید بعد از این با آدم های باهوش تر از خودتان حشر و نشر داشته باشید. رقابت با آن ها شما را فعال تر و میل به دانایی را در شما افزون تر می نماید. بعد از این توی مهمانی ها برای تقویت حافظه وقت بگذارید. برخی رقابت های جذاب مانند ادابازی شما را به تفکر وامی دارند. پانتومیم هم بد نیست، لب خوانی و...

ورزش و غذای سالم را نباید فراموش کنید. عادت کنید اهل برنامه ریزی باشید. توی رختخواب دست از سر موبایل ها بردارید و کمی با خودتان خلوت کنید. مکتوب یا کاملاً ذهنی، برنامه های فردا را برای خودتان تدوین کنید. به جای دیدن پشت هم سریال های تلویزیونی کمی برای مغز خودتان وقت بگذارید و برای مسائل و مسائل مختلف راهکار پیدا کنید. کمی با خانواده وقت بگذرانید. جدول حل کنید و کمتر توی اینترنت دنبال جواب بگردید.

گاهی یک بیت شعر مورد علاقه تان را حفظ کنید و آن را برای کسی بخوانید تا در مغزتان ثبت گردد. نگران مغزتان نباشید. اگر از گنجایش آن باخبر شوید مغزتان سوت می کشد. شما همه چیز را به خاطر بسپارید. نگران پر شدن داده ها نباشید. اطلاعات غیرضروری به راحتی قابل حذف شدن هستند. اگر می خواهید در جهانی پر رمز و راز امروزی دوام بیاورید حتماً اطلاعات خود را به روزرسانی کنید. یادتان باشد زمان منتظر کسی نمی ماند. اگر غفلت کنید این شمایید که می بازید. جهان بدون توقف حتی بدون شما در حرکت است. خودتان تعیین می کنید که کجای جهان بایستید.

منبع: روزنامه جوان